International Pandemic Treaty 2024: A promising and legally binding
instrument*
On 20 May 2021, the European Council adopted a decision to support the launch of negotiations for an international agreement on the fight against pandemics within the framework of WHO. A fortiori and due to pandemic COVID-19 continuity, on 3 March 2022 the European Council adopted a decision to authorize the opening of negotiations for an international agreement on pandemic prevention, preparedness and response. A special intergovernmental negotiating body (INB) took the responsibility and not easy task for drafting and negotiating this international instrument. Meanwhile, World Health Organization (WHO) member states have agreed that the future pandemic ‘‘treaty’’ will be legally binding at the Intergovernmental Negotiating Body (INB) thanks to smooth negotiations. The INB came to the conclusion that the treaty will be set up under the terms of Article 19 of the WHO Constitution[1], which enables the World Health Assembly (WHA) to adopt conventions or agreements with respect to any matter within the competence of the Organization under a two-thirds vote of the Health Assembly, which shall come into force for each Member when accepted by it according to its constitutional procedures. However, the INB did not close the door to including some ‘‘non-binding’’ clauses in the agreement as well as using Article 21 of the WHO Constitution[2] ‘‘if appropriate’’[3]. The INB achieved consensus on using Article 19 of the WHO Constitution, although the INB did not discard Article 21 and this is crucial, because it means that the Health Assembly shall have the authority to adopt regulations concerning specific issues. The INB has until May 2024 to present a draft pandemic treaty to the WHA and once it is approved by vote, then it will come into force for each Member State “in accordance with its constitutional processes” (Article 19, Constitution of WHO). It should be mentioned that the Health Assembly could adopt a legally binding instrument (Article 19 or Article 21, Constitution of WHO) and that instrument could contain both legally binding and non-legally binding provisions, with the non- binding provisions being, for example, principles, recitals, recommendations or aspirations etc. The INB is expected to deliver under tough negotiations between Member States a progress report to the 76th World Health Assembly in 2023 and submit its draft agreement to the WHAs 77th meeting in May 2024. A “zero draft” agreement is expected to be presented to the next INB meeting on 5th December, 2022.
A global challenge, like COVID-19 pandemic[4], is an international threat, which no single government or institution is empowered to take a decision alone, but it requires a legally binding multilateral agreement or convention or other international instrument under international law, guided by a spirit of collective solidarity and anchored in the principles of fairness, inclusiveness and transparency. Probably, there will be other pandemics and other major health emergencies. A new International Treaty for Pandemic Preparedness and Response[5] is scheduled for release and the worldwide community is very anxious to peruse it.
*Apostolos G. Fardis, Attorney at Law, L.L.B., LL.M., LL.M., PhD c, Public Law, School of Law, University of Athens.
[1] Article 19, Constitution of WHO: «The Health Assembly shall have authority to adopt conventions or agreements with respect to any matter within the competence of the Organization. A two-thirds vote of the Health Assembly shall be required for the adoption of such conventions or agreements, which shall come into force for each Member when accepted by it in accordance with its constitutional processes».[2] https://www.who.int/about/governance/constitution, accessed 13.10.2022.
[3] Article 21, Constitution of WHO: «The Health Assembly shall have authority to adopt regulations concerning: (a) sanitary and quarantine requirements and other procedures designed to prevent the international spread of disease; (b) nomenclatures with respect to diseases, causes of death and public health practices; (c) standards with respect to diagnostic procedures for international use; (d) standards with respect to diagnostic procedures for international commerce; (e) advertising and labelling of biological, pharmaceutical and similar products moving in international commerce».
[4] Council gives green light to start negotiations on international pandemic treaty- Consilium (Europa.eu), accessed 13.10.2022.
[5] Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus and Charles Michel championed the idea of an international treaty on pandemic (An international treaty on pandemic prevention and preparedness-Consilium (europa.eu)), accessed 13.10.2022.
H Διεθνής Συνθήκη για την Πανδημία 2024: Ένα πολλαπλά υποσχόμενο και νομικά δεσμευτικό εργαλείο *
Στις 20 Μαΐου 2021, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση για τη στήριξη της έναρξης διαπραγματεύσεων με σκοπό την επίτευξη μιας διεθνούς συμφωνίας σχετικά με την καταπολέμηση των πανδημιών στο πλαίσιο του ΠΟΥ. Κατά μείζονα λόγο και εξαιτίας της διαρκούς εξέλιξης της πανδημίας COVID-19, στις 3 Μαρτίου 2022 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση αναφορικά με την έγκριση της έναρξης διαπραγματεύσεων, προκειμένου να υπάρξει διεθνής συμφωνία σχετικά με την πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση πανδημιών. Μια ειδική διακυβερνητική διαπραγματευτική ομάδα (INB) ανέλαβε την ευθύνη και το ουχί εύκολο έργο της εκπόνησης και διεθνούς διαπραγμάτευσης αυτού του υπερεθνικού νομικού εργαλείου. Εν τω μεταξύ, τα Κράτη -Μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) συμφώνησαν ότι η μελλοντική «συνθήκη» για την πανδημία θα είναι νομικά δεσμευτική στη Διακυβερνητική Διαπραγματευτική Ομάδα (INB) χάρη στην ομαλή εξέλιξη των μεταξύ τους διαπραγματεύσεων. Το INB κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συνθήκη θα συσταθεί σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 19 του Συντάγματος του ΠΟΥ[1], το οποίο επιτρέπει στη World Health Assembly (WHA) να εγκρίνει συμβάσεις ή συμφωνίες σχετικά με οποιοδήποτε θέμα εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Οργανισμού υπό την ψήφο των δύο τρίτων της World Health Assembly, η οποία θα τεθεί σε ισχύ για κάθε μέλος όταν γίνει αποδεκτό από εκείνο ,σύμφωνα με τις συνταγματικά προβλεπόμενες διαδικασίες του εσωτερικού δικαίου κάθε Κράτους-Μέλους. Ωστόσο, το INB δεν έκλεισε την πόρτα στη συμπερίληψη ορισμένων ”μη δεσμευτικών” ρητρών στη συμφωνία, καθώς και στην προσφυγή στο άρθρο 21 του Συντάγματος του ΠΟΥ[2] ”εφόσον κριθεί απαραίτητο”[3]. Το INB επέτυχε τη συναίνεση αναφορικά με τη χρήση του άρθρου 19 του Συντάγματος του ΠΟΥ, αν και το INB δεν απέρριψε το άρθρο 21 του ίδιου Συντάγματος και αυτή η λεπτομέρεια είναι υψηλής σημασίας, διότι σημαίνει ότι η World Health Assembly θα έχει την εξουσία να εγκρίνει κανονισμούς σχετικά με τα ειδικότερα ζητήματα που περιγράφονται στο άρθρο 21 του Συντάγματος. Το INB έχει προθεσμία έως τον Μάιο του 2024 για να παρουσιάσει ένα σχέδιο συνθήκης για την πανδημία στη World Health Assembly και μόλις αυτή εγκριθεί με ψηφοφορία, τότε θα τεθεί σε ισχύ για κάθε κράτος μέλος «σύμφωνα με τις συνταγματικές του διαδικασίες» (άρθρο 19, Σύνταγμα του ΠΟΥ). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί πως μια νομικά δεσμευτική πράξη (άρθρο 19 ή άρθρο 21, Σύνταγμα της ΠΟΥ) θα μπορούσε να περιέχει τόσο νομικά δεσμευτικές όσο και μη νομικά δεσμευτικές διατάξεις, στις δε μη δεσμευτικές διατάξεις συνήθως περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, αρχές, αιτιολογικές σκέψεις, συστάσεις κ.λπ. Το INB αναμένεται να υποβάλει στο πλαίσιο σκληρών διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών έκθεση προόδου προς την 76η συνεδρίαση World Health Assembly το έτος 2023 και να υποβάλει το σχέδιο συμφωνίας του στην 77η συνεδρίαση World Health Assembly τον Μάιο του 2024. Ένα αρχικό σχέδιο συμφωνίας αναμένεται να παρουσιαστεί στην επόμενη συνεδρίαση του INB στις 5 Δεκεμβρίου 2022.
Μια παγκόσμια πρόκληση, όπως η πανδημία COVID-19[4], είναι μια διεθνής απειλή, την οποία καμία κυβέρνηση ή θεσμικό όργανο δεν έχει τη δυναμική να αντιμετωπίσει από μόνη της, αλλά απαιτείται μια νομικά δεσμευτική πολυμερή συμφωνία ή σύμβαση ή άλλο διεθνές μέσο βάσει του διεθνούς δικαίου, καθοδηγούμενη από το κοινό πνεύμα συλλογικής αλληλεγγύης και θεμελιούμενη στις αρχές της δικαιοσύνης, της συμμετοχικότητας και της διαφάνειας, προκειμένου να επιτευχθεί η συλλογική αντιμετώπιση παρόμοιων διεθνών απειλών. Πιθανότατα στο μέλλον, θα υπάρξουν και άλλες πανδημίες όπως και σοβαρές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Μια νέα Διεθνής Συνθήκη για την Ετοιμότητα και την Αντιμετώπιση των Πανδημιών[5] σχεδιάζεται και αναμένεται ευλόγως να προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον από την παγκόσμια κοινότητα (πολιτική, οικονομική και νομική).
*Απόστολος Γ. Φαρδής, Δικηγόρος Θεσσαλονίκης, LL.M.,LL.M., PhD c., Δημόσιο Δίκαιο, Νομική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών.
[1] Άρθρο 19 του Συντάγματος του ΠΟΥ: «The Health Assembly shall have authority to adopt conventions or agreements with respect to any matter within the competence of the Organization. A two-thirds vote of the Health Assembly shall be required for the adoption of such conventions or agreements, which shall come into force for each Member when accepted by it in accordance with its constitutional processes».[2] https://www.who.int/about/governance/constitution, τελευταία πρόσβαση 13.10.2022.
[3] Άρθρο 21 του Συντάγματος του ΠΟΥ: «The Health Assembly shall have authority to adopt regulations concerning: (a) sanitary and quarantine requirements and other procedures designed to prevent the international spread of disease; (b) nomenclatures with respect to diseases, causes of death and public health practices; (c) standards with respect to diagnostic procedures for international use; (d) standards with respect to diagnostic procedures for international commerce; (e) advertising and labelling of biological, pharmaceutical and similar products moving in international commerce».
[4] Council gives green light to start negotiations on international pandemic treaty- Consilium (Europa.eu), τελευταία πρόσβαση 13.10.2022.
[5] Ο Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus και ο Charles Michel κόμισαν το πρώτον την ιδέα της Διεθνούς Συνθήκης για την Ετοιμότητα και την Αντιμετώπιση των Πανδημιών και ειδική μνεία αξίζει η πρωτοβουλία τους (An international treaty on pandemic prevention and preparedness-Consilium (europa.eu)), τελευταία πρόσβαση 13.10.2022.
