Η Ελληνική Ένωση Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής πραγματοποίησε στις 23/9/2021, υβριδικά στους χώρους του Σωματείου (Λεωφ. Αλεξάνδρας 132) Εσπερίδα με θέμα τη «Διαχείριση παραβατικών εφήβων με ψυχική νόσο».
Από τις εισηγήσεις και τις παρεμβάσεις προέκυψαν οι ακόλουθες διαπιστώσεις:
Ο ομότιμος Καθηγητής και Επιστημονικά Υπεύθυνος της ΕΠΑΨΥ κ. Μαυρέας επισήμανε την αναγκαιότητα τέτοιου είδους συναντήσεων για την ανάδειξη και επίλυση του εν λόγω ζητήματος. Στην συνέχεια ο κ. Τζεφεράκος, Πρόεδρος της ΕΠΑΨΥ και διδάκτωρ ψυχιατροδικαστικής, αναφέρθηκε στο γεγονός ότι υπάρχουν τρεις μονάδες που φιλοξενούν εφήβους με ψυχοκοινωνικά προβλήματα (δύο στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο και μία ο «Τηλέμαχος» στην ΕΠΑΨΥ) όπου έχουν παρατηρηθεί εκατό φυγές, είκοσι αυτοβλαπτικές συμπεριφορές κι εβδομήντα ετεροβλαπτικές συμπεριφορές. Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε η κ. Δαρμή, ψυχολόγος στο Γ.Ν. Δρομοκαΐτειο, η οποία αναφέρθηκε στην διαδικασία γύρω από τις εισαγγελικές παραγγελίες, την συνοδεία ανηλίκων προς το Ψ. Ν. Ενηλίκων με ένστολους αστυνομικούς και στο γεγονός ότι πρέπει να γίνει μια διάκριση των ανηλίκων που χρήζουν νοσηλείας με κριτήριο την ηλικία τους (σε άνω των 16 και κάτω των 16 ετών) και να αντιμετωπίζονται διαφορετικά και από διαφορετικές Μονάδες Ψυχικής Υγείας. Ακολούθως, εξήρε το ζήτημα της έλλειψης κλινών, εργαλείων και εκπαίδευσης του επιστημονικού προσωπικού στην αντιμετώπιση στον χώρο του Δρομοκαϊτείου (το οποίο δεν έχει την αρμοδιότητα της φιλοξενίας αυτών των εφήβων).
Κατόπιν, έλαβε τον λόγο η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου επί τιμή, κυρία Ξένη Δημητρίου, που αναφέρθηκε στο άρθρο 123 του Ποινικού Κώδικα αλλά και στο θεραπευτικό συμβόλαιο που πρέπει να υπάρξει στο ΚΕΔΑΣΥ. Επιπλέον, περιέγραψε μια ενδιαφέρουσα αμερικάνικη στατιστική μελέτη, σύμφωνα με την οποία, αν το εθνικό σύστημα αφιερώσει ένα δολάριο στο νηπιαγωγείο για κάθε παιδί κερδίζει δέκα δολάρια από την αποτροπή συμπεριφορών στην ενήλικη ζωή ενός παιδιού. Ακόμη, τόνισε ότι πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός για την δημιουργία χώρων υποδοχής ανηλίκων και ειδικά διαμορφωμένα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία φέρνοντας ως παράδειγμα το Δικαστήριο και Εισαγγελία Ανηλίκων Πειραιά και την Εισαγγελία Ανηλίκων Θεσσαλονίκης. Όλα αυτά είναι θέματα των Υπουργείων Δικαιοσύνης και Υγείας, τα οποία έχουν συναρμοδιότητα όσον αφορά τη σημερινή θεματική. Ακολούθως, η κυρία Τσιαρδακλή, Εισαγγελέας Ανηλίκων στην Θεσσαλονίκη, τόνισε το θέμα της διεπιστημονικότητας και της επικοινωνίας των φορέων χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την Θεσσαλονίκη όπου για θέματα κακοποιημένων παιδιών οι αρμόδιοι φορείς υπέγραψαν Πρωτόκολλο Διαχείρισης των σεξουαλικά κακοποιημένων παιδιών, το οποίο εφαρμόστηκε και έχει άριστα αποτελέσματα. Επιπροσθέτως, ανέφερε ότι έχει κλείσει η μονάδα εφήβων του ΑΧΕΠΑ, γεγονός που δημιουργεί πολύ σημαντικό πρόβλημα και πολύ σημαντική έλλειψη.
Ο λόγος, έπειτα, πέρασε στους γιατρούς και συγκεκριμένα στον κ. Ανδρούτσο, Διευθυντή του Σισμανογλείου και παιδοψυχίατρο, ο οποίος σημείωσε την καίρια διάκριση ανάμεσα στην παραβατικότητα ως απότοκο μείζονος ψυχοπαθολογίας και στην παραβατικότητα με την οποία συνυπάρχει ψυχοπαθολογία. Μάλιστα, ανέφερε ότι είχε ξεκινήσει μια προσπάθεια υλοποίησης Μονάδων Μέριμνας Νέων, για την οποία όμως, παρότι είχε παραδοθεί από τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή το σχετικό νομοσχέδιο δεν υπήρξε κάποια εξέλιξη. Στην συνέχεια μίλησε ο κ. Νικολαΐδης, Διευθυντής του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, ο οποίος αναφέρθηκε σε θέματα του ευρύτερου πλαισίου χρησιμοποιώντας πολλά παραδείγματα, όπως αυτό της υιοθεσίας ενός παιδιού με προβλήματα ψυχικής υγείας, το οποίο αργότερα οι γονείς εγκατέλειψαν, λόγω του ότι άλλαξαν γνώμη, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί ακόμα περισσότερο η ψυχική του κατάσταση. Τόνισε, πως είναι γνωστό, ότι η πιθανότητα κακοποίησης ενός παιδιού από άλλα παιδιά σε χώρους υποδοχής εφήβων είναι 25-30% αλλά και η πιθανότητα να ασκήσει το ίδιο παραβατικές συμπεριφορές είναι εξίσου υψηλή. Σύμφωνα με τον ίδιο το κτηριακό θέμα δεν αποτελεί πρόβλημα γιατί μπορούν να φιλοξενηθούν και δύο άτομα, όπως στην Αγγλία, σε έναν κανονικό χώρο όπως είναι η οικογένεια πράγμα το οποίο εξάλλου είναι και το ζητούμενο, ώστε να νιώσουν συντροφικότητα και να συμπληρωθεί το έλλειμμα αγάπης. Ακολούθως, τον λόγο έλαβε ο κ. Αναγνωστόπουλος, Ομότιμός Καθηγητής ΕΚΠΑ παιδοψυχιατρικής, ο οποίος σχολίασε το θέμα των Μονάδων Μέριμνας Νέων και τις ιδιαιτερότητες των εφήβων τους οποίους διέκρινε σε δύο κατηγορίες: α) αυτούς που όπως χαρακτηριστικά ανέφερε βρίσκονται «στις εσχατιές της ζωής και β) αυτούς που προέρχονται από κανονικές οικογένειες. Οι ιδιαιτερότητες αυτές δημιουργούν την ανάγκη να ακολουθήσουμε τις τάσεις και τις ανάγκες του εφήβου χωρίς να τον υποχρεώσουμε να μπει σε ένα πλαίσιο ετερορυθμιζόμενο, ενώ και ως κοινωνία πρέπει να αναρωτηθούμε για τις ελλείψεις μας διότι υπάρχει έλλειμμα αγάπης, την οποία πρέπει να προσφέρουμε όλοι από κοινού κατά τρόπο θεραπευτικό. Η αλλαγή του εφήβου προϋποθέτει την δική μας αλλαγή κι όταν αυτή επέλθει τότε θα επιτευχθεί και η βελτίωση της ψυχικής υγείας του εφήβου.
Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε η Υφυπουργός και αρμόδια για θέματα Ψυχικής Υγείας κυρία Ράπτη, η οποία αναφέρθηκε στην έκδοση υπουργικής απόφασης σχετικής με την ψυχική υγεία τον Ιούλιο, καθώς και στην ίδρυση και άμεση λειτουργία τριών παιδοψυχιατρικών τμημάτων στα Νοσοκομεία Πάτρας, Τρίπολης και Αλεξανδρούπολης και στην πρόθεση για δημιουργία στο άμεσο μέλλον κι άλλων τριών τμημάτων σε νοσοκομεία. Επιπρόσθετα, εξήγησε την λειτουργία του ψηφιακού χάρτη, όπου θα μπορεί ο καθένας να έχει μια εικόνα για τις αρμόδιες υπηρεσίες και προανήγγειλε τη δημιουργία μονάδων έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση κατά το έτος 2022, καθώς περίπου 3.200 παιδιά τον χρόνο αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα. Ακόμα τόνισε το ζήτημα της συνέργειας μεταξύ των ΜΚΟ και των στεγαστικών δομών και ανέφερε ότι στοχεύει στην δημιουργία δύο κέντρων ημέρας και κινητών μονάδων παιδιών κι εφήβων για την υποβοήθηση των περιπτώσεων αυτών. Τέλος, έκανε νύξη και στο ζήτημα της αρωγής κι εύρεσης εναλλακτικών μεθόδων για τη συνοδεία των ανήλικων παιδιών και εφήβων, ώστε να μην συνοδεύονται από ένστολους αστυνομικούς.
Ολοκληρώνοντας, τον λόγο έλαβε ο καθηγητής και πρώην υπουργός κ. Κατρούγκαλος ο οποίος ανέλυσε το νομοθετικό πλαίσιο (άρθρα 122 & 123 του ποινικού κώδικα, νόμος 2740 του 1996) και το νομοσχέδιο που είχε εκπονηθεί επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τις Μονάδες Μέριμνας Νέων το οποίο αναρτήθηκε για διαβούλευση, αλλά δεν πρόλαβε να φτάσει ως νομοσχέδιο στην Βουλή. Αυτό προέβλεπε τη δημιουργία τεσσάρων ειδών Κέντρων Φιλοξενίας ανηλίκων και νέων, μεταξύ των οποίων και «Θεραπευτικές Μονάδες ημιελεύθερων ή ανοικτής διαβίωσης ανηλίκων στις οποίες θα λειτουργούσε: α) Τμήμα Παρατήρησης και β) Τμήμα Θεραπείας. Επίσης, προβλεπόταν η σύσταση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης «Κεντρικού Συμβουλίου Μονάδων Μέριμνας Νέων» (ΚΕΣΜΕΝ), δηλαδή, μίας ανεξάρτητης και πολυεπιστημονικής Επιτροπής που θα επιτηρούσε και θα αξιολογούσε τις Μονάδες Μέριμνας Νέων.
Τέλος, πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις από λοιπούς λειτουργούς, εμπλεκόμενους στην διαχείριση παραβατικών εφήβων με ψυχική νόσο. Η κυρία Τριανταφύλλου, Εισαγγελέας Ανηλίκων Αθηνών, επεσήμανε τις φοβερές ελλείψεις σε προσωπικό με αποτέλεσμα την πλήρη ένδεια χρόνου και επιμόρφωσης των Εισαγγελέων Ανηλίκων, τουλάχιστον στην Εισαγγελία Αθηνών. Παρέμβαση έγινε και από την κυρία Κογιαννάκη, Προϊσταμένη των Επιμελητών Ανηλίκων και από την κυρία Ζαγούρα, Πρόεδρο του Συλλόγου Επιμελητών Ανηλίκων Ελλάδας, οι οποίες επιρρωνύουν την ανάγκη εξεύρεσης κατάλληλων και αποτελεσματικών λύσεων για την αντιμετώπιση των παραβατών ανηλίκων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα.
